Europejskie i Krajowe Ramy Kwalifikacji
Podstawowe definicje
Kwalifikacja - formalny wynik procesu oceny i walidacji przeprowadzonej przez właściwy organ potwierdzający, że osoba ucząca się uzyskała efekty uczenia się (kompetencje) zgodne z określonymi standardami (dyplom, świadectwo, certyfikat...).
Efekty uczenia się - określenie tego, co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu okresu uczenia się. Wyrażone są w kategoriach wiedzy, umiejętności i innych kompetencji. Zaleca się, aby efekty uczenia się stanowiły podstawowy element budowy wszelkich programów nauczania.
Krajowe ramy kwalifikacji - narzędzie służące do opisu i klasyfikowania kwalifikacji ze względu na poziomy osiągnięć scharakteryzowane wedle przyjętych w danym kraju zestawów kryteriów mających jednak jasne odniesienia do ram europejskich.
Główne cele wprowadzenia Polskich Ram Kwalifikacji
- Przejście z systemu edukacji opartego na „nauczaniu i treściach programowych" do systemu opartego na „efektach uczenia się"
- Stworzenie systemu dogodnego dla realizacji strategii uczenia się przez całe życie - między innymi system walidacji efektów uczenia się poza-formalnego i nieformalnego i na tej podstawie nadawanie kwalifikacji uczącym się
- Uelastycznienie systemu edukacji - między innymi stworzenie praktycznych możliwości szybkiego reagowania na nowe potrzeby społeczeństwa i rynku pracy
Zapewnienie większej integracji wszystkich trzech sektorów edukacji w Polsce:
- ogólnej
- wyższej
- zawodowej
Stworzenie warunków ułatwiających uznawanie kwalifikacji nadawanych w Polsce w innych krajach, zwłaszcza w państwach członkowskich UE.
Zrealizowanie zobowiązań wynikających z uregulowań w ramach UE.
Model Polskich Krajowych Ram Kwalifikacji
Polskie Ramy Kwalifikacji to nie tylko uporządkowana, opisana przy pomocy deskryptorów charakterystyka poziomów kwalifikacji, to także szeroko rozumiana koncepcja systemu uczenia się przez całe życie integrująca uczenie się formalne, pozaformalne i nieformalne.
Korzyści wynikające z wprowadzenia Polskich Ram Kwalifikacji
- Większa przejrzystość krajowego systemu kwalifikacji i edukacji
- Wyższy poziom zaufania do jakości kwalifikacji nadawanych w Polsce i przypisanego im poziomu Krajowych i Europejskich Ram Kwalifikacji
- Lepsze i łatwiejsze dopasowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracy
- Wyższa zatrudnialność absolwentów i osób znajdujących się na rynku pracy
- Wyższa mobilność pracowników - europejska i krajowa
Wdrożenie systemu edukacji opartego na Polskich Ramach Kwalifikacji ma kluczowe znaczenie dla realizacji STRATEGII UCZENIA SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE i w konsekwencji dla rozwoju społecznego i gospodarczego kraju.
Dla uczelni oznacza to swobodę tworzenia nazwy i programu kierunków studiów.
-
Do prawidłowego przygotowania Krajowych Ram Kwalifikacji potrzebne są:
- 1. Nowe zasady tworzenia programów,
- 2. Nowa akredytacja,
- 3. Nowy wewnętrzny system zapewnienia jakości gwarantujący:
- misję właściwą dla placówki edukacji wyższej,
- zaprojektowanie programu na bazie zamierzonych efektów uczenia się,
- prowadzenie procesu dydaktycznego stosownie do zamierzeń,
- pomiar uzyskanych efektów,
- wykazanie komisji akredytującej spójności założeń i realizacji oraz wiarygodności uzyskania założonych efektów - samoocena.
Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów studiów na bazie efektów kształcenia.
Oczekiwania wobec Ram to:
- Porównywalność efektów uczenia się / kompetencji absolwentów / dyplomów
- Podniesienie zatrudnialności - dostosowanie edukacji do rynku pracy
- Lepsza informacja o kompetencjach absolwentów - dla pracodawców i edukatorów
- Przejrzystość systemów edukacyjnych
- Możliwość uznawania dokonań spoza edukacji formalnej
- Mobilność uczących się i absolwentów
- Zwiększenie motywacji do uczenia się (perspektywa LLL)
- Podniesienie jakości nauczania
Poziomy Krajowych Ram Kwalifikacji
| Europejskie Ramy Kwalifikacji | Krajowe Ramy Kwalifikacji | Przykładowa kwalifikacja |
| 8 | 8 | Dyplom doktora |
| 7 | 7 | Dyplom magistra, lekarza |
| 6 | 6 | Dyplom licencjata, inżyniera |
| 5 | 5 | [Trwa dyskusja - może to być: dyplom mistrzowski, dyplom kolegium nauczycielskiego, niektóre certyfikaty zawodowe] |
| 4 | 4 | Świadectwo ukończenia szkoły średniej |
| 3 | 3 | Świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej |
| 2 | 2 | Świadectwo ukończenia gimnazjum |
| 1 | 1 | Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej |
Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego - obszary
- obszar nauk humanistycznych
- obszar nauk społecznych
- obszar nauk ścisłych
- obszar nauk przyrodniczych
- obszar nauk technicznych
- obszar nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych
- obszar nauk medycznych i nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej
- obszar sztuki
Czym są „efekty kształcenia" / „efekty uczenia się" ?
Efekty kształcenia - oznaczają określenie tego, co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu kształcenia się, w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji. Efekty kształcenia to język opisu kompetencji, który ma być zrozumiały dla wszystkich interesariuszy procesu kształcenia. Efekty kształcenia powinny być „sprawdzalne" (obserwowalne, mierzalne) przez instytucję prowadzącą kształcenie.
Wiedza - opanowanie dziedziny wiedzy, głębia rozumienia jej problemów.
Umiejętności - komunikacja, rozwiązywanie problemów, zastosowanie wiedzy w praktyce.
Kompetencje - kreatywność i samodzielność działania, rozpoznawanie i ocena ważnych kwestii etycznych, społecznych i zawodowych oraz poczucie odpowiedzialności.
Efekty kształcenia są związane z:
- pełnym programem studiów (dyplomem)
- modułem (blokiem programowym)
- pojedynczym przedmiotem
- dodatkowo z przypisanymi punktami ECTS
Efekty kształcenia a akredytacja
Zadaniem uczelni (jednostki prowadzącej studia) jest stosowanie odpowiednich mechanizmów (procedur) oceny, czy i w jakim stopniu założone efekty kształcenia są osiągane przez studentów (absolwentów).Natomiast do zadań komisji akredytacyjnej należy sprawdzenie, czy założone efekty kształcenia są sformułowane prawidłowo (zgodnie z definicją obszaru kształcenia), a także sprawdzenie skuteczności stosowanych przez uczelnię procedur oceny efektów kształcenia osiąganych przez studentów (absolwentów).
Tworzenie nowego programu studiów (nowy kierunek) od podstaw
Opracowując nowy program, powinno się uwzględnić:
- różnice w stosunku do innych programów oferowanych przez jednostkę / uczelnię
- zapotrzebowanie (rynku pracy) i zainteresowanie potencjalnych kandydatów
- dostępność lub możliwość pozyskania zasobów (kadrowych, materialnych) niezbędnych do realizacji.
Udoskonalenie istniejącego programu studiów oraz dostosowanie go do wymagań Krajowych Ram Kwalifikacji
Przekształcając istniejący program studiów, powinno się brać pod uwagę zbiór przedmiotów (modułów dydaktycznych) opisanych przez:- założone (zamierzone) efekty kształcenia
- treści programowe
- formy prowadzenia zajęć i techniki nauczania (wykłady, ćwiczenia, zajęcia w laboratorium, konsultacje związane z realizacją projektów itp.) sposoby sprawdzania i oceny (osiągniętych efektów kształcenia)
- liczbę punktów ECTS (nakład pracy studenta)
MACIERZE KOMPETENCJI
Przydatnym narzędziem przy budowie i analizie programów studiów są macierze kompetencji.
Można wyróżnić trzy ich rodzaje:
- Określające poziom kompetencji
Kompetencja Poziom minimalny Poziom typowy Poziom wysoki
K1
K2
... - Sprawdzające czy dane kompetencje występują w danym programie studiów
Kompetencje M1* M2* ...*
K1
K2
...* Kurs/moduł/określony typ zajęć dydaktycznych
- Określające oczekiwania wobec studentów i podające sposoby/metody oceny
Kompetencje Oczekiwania wobec studentów Sposoby/metody oceny
K1
K2
...
Przykładowa macierz efektów kształcenia (kompetencji)
|
Szczegółowe efekty kształcenia dla programu studiów |
Fizyka* |
... |
Techniki prezentacji* |
Projekt dyplomu* |
Seminarium dyplomowe* |
|
... |
|||||
|
Zna zasady i umie pracować i przedstawić wyniki eksperymentu |
|||||
|
Umie sporządzić dokumentację projektu |
|||||
|
Zna zasady i umie tworzyć tekst techniczny |
|||||
|
Umie tworzyć tekst techniczny przeznaczony dla „niespecjalistów" |
|||||
|
Zna zasady i umie przekształcić tekst pisany w prezentację multimedialną |
|||||
|
Umie przeprowadzić prezentację ustną z wykorzystaniem technik multimedialnych |
|||||
|
Umie poprowadzić dyskusję i aktywnie w niej uczestniczyć |
* Przedmioty
Opracowanie/modyfikacja opisu przedmiotu (sylabus)
Opis każdego przedmiotu musi określać efekty kształcenia oraz procedurę sprawdzania czy zostały one osiągnięte!!! Tworząc opis przedmiotów (sylabus), należy brać pod uwagę:
- cel
- efekty kształcenia (uczenia się) muszą być „sprawdzalne" - możliwe do zaobserwowania, zmierzenia, oceny. Efekty kształcenia dla przedmiotu powinny odnosić się do efektów kształcenia dla programu studiów (jeśli zostały zdefiniowane)
- formy prowadzenia zajęć, techniki nauczania
- sposoby (procedury) sprawdzania/oceny efektów
- wszystkie te elementy muszą być uwzględnione
Rozszerzenie opisu przedmiotu (sylabus) o efekty kształcenia oraz sposoby ich sprawdzania i oceny prowadzi do zmian w zakresie treści, a także inspiruje zmiany w całym programie nauczania. Ponadto, rozszerzenie opisu przedmiotu (sylabus) korzystnie wpływa na jakość kształcenia, a przede wszystkim na efekty kształcenia osiągnięte przez studenta.
Formułując efekty kształcenia w opisie przedmiotu (sylabus), należy unikać takich czasowników, jak: rozumieć, wiedzieć, być świadomym, doceniać. Natomiast sformułowania zalecane to: student potrafi napisać raport, odpowiedzieć na pytanie, wytłumaczyć istotne zagadnienia itp.
Przedstawiając w opisie przedmiotu (sylabus) sposoby sprawdzania efektów kształcenia, należy określić, czy student osiągnął zamierzone efekty kształcenia, a jeżeli tak, to w jakim stopniu.
Do sposobów sprawdzania efektów kształcenia zalicza się:
- egzamin część pisemna (z pomocami dydaktycznymi), część ustna
- sprawdziany/kolokwia w trakcie semestru
- prezentacje wyników i raporty na zajęciach laboratoryjnych i projektowych
- testy wielokrotnego wyboru
- sprawdzanie obecności na zajęciach
Proces Boloński
Proces Boloński to całokształt działań podjętych przez kraje sygnatariuszy Deklaracji, które miały doprowadzić do utworzenia Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego ( EOSW ). Deklaracja Bolońska, podpisana 19 czerwca 1999 roku przez ministrów odpowiedzialnych za szkolnictwo wyższe w 29 krajach europejskich, zapoczątkowała proces istotnych zmian w systemach edukacji poszczególnych państw. Proces ten, określany często jako Proces Boloński, zmierza do utworzenia do 2010 roku - w wyniku uzgodnienia pewnych ogólnych zasad organizacji kształcenia - Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (European Higher Education Area).
Źródła Procesu Bolońskiego to:
- zmiany demograficzne ( migracje, starzenie się społeczeństwa...),
- nowe technologie informacyjne,
- nacisk na zmiany jakościowe w edukacji ( „from teaching to learning", „from competence to capacity"...),
- globalizacja edukacji - potrzeba zwiększenia konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego,
- kształtowanie się europejskiego rynku pracy,
- wzrost roli kształcenia ustawicznego.
Podstawowymi celami kształcenia wyższego w Europie według dokumentów bolońskich są:
- przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy,
- rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej,
- kształtowanie aktywnych postaw obywatelskich,
- rozwój osobowy studentów.
Proces Boloński wzmocnił rozpoczęte w ostatnich kilkunastu latach reformy szkolnictwa wyższego, często będące wynikiem inicjatyw oddolnych. Spowodował
bardzo istotne przyspieszenie internacjonalizacji edukacji.
Proces ten nie oznacza ujednolicenia europejskiego szkolnictwa wyższego. W chwili obecnej nawet używany wcześniej termin „harmonizacja" jest traktowany
jako zbyt silny. Słowa kluczowe to „porównywalność" i „przejrzystość", natomiast coraz bardziej podkreśla się, że siła i atrakcyjność Europejskiego Obszaru
Szkolnictwa Wyższego leży w jego różnorodności.
W ramach Procesu Bolońskiego prowadzone są różnorakie działania szczegółowe, tworzące i doskonalące „narzędzia" umożliwiające realizację jego celów.
Zaliczamy do nich:
- System łatwo czytelnych i porównywalnych stopni (dyplomów)
3 podstawowe stopnie ( dyplomy ): a) I stopień: ( Bachelor, licencjat ), b) II stopień: ( Master, magister), c) III stopień: ( Doctor, doktor). Suplement do dyplomu - przejrzystość.
- Współdziałanie w zakresie zapewniania jakości kształcenia, wprowadzenie europejskiego systemu akredytacji.
1. zewnętrzne systemy zapewniania jakości:
a) współpraca agencji ewaluacyjnych i akredytacyjnych ( ENQA ),
b) wymiana doświadczeń,
c) wspólne kryteria i metodologia oceny jakości kształcenia.
2. wewnętrzne systemy zapewniania jakości.
Do sposobów realizacji idei tworzenia europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego zalicza się:
- Wprowadzenie systemu „łatwo czytelnych" i porównywalnych stopni ( dyplomów ),
- Wprowadzenie dwustopniowej, a następnie trzystopniowej struktury studiów,
- Wprowadzenie punktowego systemu rozliczania osiągnięć studentów ( punkty ECTS ),
- Likwidowanie barier utrudniających mobilność studentów i pracowników uczelni,
- Propagowanie wymiaru europejskiego w szkolnictwie wyższym,
- Rozwijanie współpracy w zakresie zapewnienia wysokiej jakości kształcenia,
- Propagowanie i rozwijanie kształcenia ustawicznego,
- Włączenie studentów w realizację Procesu Bolońskiego.
Działania podjęte w związku z realizacją Procesu Bolońskiego
1. Suplement do dyplomu
Każdy student kończący studia otrzymuje bezpłatnie suplement w jednym z powszechnie używanych języków europejskich.
Dyplom ukończenia studiów składa się z dwóch części:
- Część A dyplom,
- Cześć B czyli SUPLEMENT będący jego uzupełnieniem.
W suplemencie znajdują się informacje na temat poziomów kształcenia, indywidualnych osiągnięć studenta, szczegóły zrealizowanego programu studiów oraz charakterystyka obowiązującego w danym kraju systemu szkolnictwa wyższego. Zgodnie z założeniami, suplement stanowi narzędzie pozwalające przyszłym potencjalnym pracodawcom zarówno krajowym jak i zagranicznym, na rzetelną i sprawiedliwą ocenę kwalifikacji absolwentów uczelni. Jednocześnie jest on pomocny w eliminowaniu problemów uznawalności wykształcenia w kraju i zagranicą, a tym samym ułatwia kontynuację nauki na innych uczelniach, w tym również na uczelniach zagranicznych.
2. Punkty Europejskiego Systemu Transferu i Akumulacji Punktów ( ECTS )
Zgodnie z obowiązującymi założeniami punkty ECTS przypisywane są poszczególnym przedmiotom, określają nakład pracy studenta związany z opanowaniem zakresu treści danego przedmiotu i jego zaliczeniem. Zaliczenie roku akademickiego wymaga zgromadzenia co najmniej 60 punktów, a semestru od 27 do 33 punktów ECTS. System ten ułatwia także projektowanie elastycznych programów studiów. Obecnie Uczelnia dąży do wykorzystania systemu ECTS jako systemu akumulacji osiągnięć studenta w różnych okresach studiów odbywanych w kraju i zagranicą.
3. Zwiększenie mobilności
Mobilność to możliwość transferowania punktów ECTS. Student wybiera sobie z szerokiej oferty edukacyjnej pewne moduły, które podlegają określonym dla każdego kierunku standardom.
4. Zapewnienie jakości kształcenia
Popularność Uczelni to z pewnością potwierdzenie wysokiej jakości kształcenia. Proces dydaktyczny realizowany jest przez doświadczonych pracowników akademickich, wywodzących się z wielu renomowanych ośrodków takich jak:
- Uniwersytet Jagielloński w Krakowie,- Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
- Uniwersytet Rzeszowski,
- Akademia Górniczo -Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie,
- Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie,
- Politechnika Krakowska
W ramach dbałości o standardy i jakość kształcenia nasza Uczelnia wdraża własny system jakości kształcenia, weryfikowany przez Państwową Komisję Akredytacyjną.
Ocenianie wykładowców przez studentów to jeden z ważniejszych elementów wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia. Ocena ta ma przełożenie na dalsze zatrudnienie nauczyciela. Na wszystkich kierunkach studenci mają prawo do oceny wykładowcy.
Opracowane są również ankiety do hospitacji zajęć, co daje to możliwość wyrywkowej oceny wykładowców nie tylko z punktu widzenia studenta.
5. Kształcenie ustawiczne
Koncepcja nauki przez całe życie jest powiązana z pojęciem kształcenia ustawicznego. Kształcenie ustawiczne, nazywane także kształceniem permanentnym, jest procesem ciągłego zdobywania wiedzy, doskonalenia kwalifikacji i umiejętności, zarówno zawodowych, jak i ogólnych. Proces ten trwa w zasadzie przez całe życie. Ma więc ogromne znaczenie, co zostało podkreślone w "Strategii Kształcenia Ustawicznego do Roku 2010" przyjętej przez Radę Ministrów 8 lipca 2003 r.
Kształcenie ustawiczne na poziomie wyższym obejmuje najczęściej studia niestacjonarne i wieczorowe, studia podyplomowe i kursy specjalistyczne. Coraz częściej uczelnie oferują kursy doskonalenia zawodowego realizowane wspólnie przez uczelnie i firmy zainteresowane szkoleniem swoich pracowników.
W obliczu takich wyzwań Collegium Nauk o Zdrowiu w Żyrardowie uczestniczy aktywnie w rozwoju i propagowaniu kształcenia ustawicznego poprzez wspieranie działań Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Oferując szeroki wachlarz wykładów prowadzonych bezpłatnie w salach dydaktycznych.
Celem działań podejmowanych w ramach Uniwersytetu jest aktywizacja społeczna i stymulowanie rozwoju osobowego oraz intelektualnej, psychicznej i fizycznej sprawności osób starszych, prowadzenie działalności edukacyjnej, kulturalnej, twórczej, a także propagowanie aktywnego trybu życia.
6. Społeczny wymiar Procesu Bolońskiego
Pamiętając o społecznym wymiarze Procesu Bolońskiego, Collegium Nauk o Zdrowiu w Żyrardowie stara się zapewnić równy dostęp do szkolnictwa wyższego oraz stworzyć warunki umożliwiające ukończenie studiów wszystkim studentom.
W tym celu na naszej Uczelni zostały podjęte następujące działania:- powołano do życia Studenckie Koła Naukowe mające na celu poszerzanie wiedzy, inicjowanie i wspieranie działalności naukowej, wymianę doświadczeń oraz
rozwijanie zainteresowań studentów. Cele te realizowane są w ramach kół naukowych:
- Studenckie Koło Naukowe Pielęgniarstwa
- Studenckie Koło Ratowników Medycznych
- Studenckie Koło Naukowe Mediatorów
- Studenckie Koło Naukowe Języka Migowego
- Studenckie Koło Sztuk Samoobrony - utworzono fundusze, z których przyznawane są różnego rodzaju stypendia m.in.:
- stypendia socjalne, dla studentów pozostających w trudnej sytuacji materialnej,
- stypendia Rektora, dla najlepszych studentów wyróżniających się m. in. wysoką średnią ocen,
- stypendia specjalne dla osób niepełnosprawnych,
- oprócz tego funkcjonuje specjalny fundusz powołany zarządzeniem Rektora przeznaczony na nagrody dla najlepszych studentów
Proces Boloński
Ogólnoeuropejskie przedsięwzięcie wprowadza zmiany w systemach szkolnictwa wyższego i w strategicznym celem jakim jest stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego i podniesienie międzynarodowej konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego.
1998 - Deklaracja Sorbońska(Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania)
Podkreślono w niej, iż stworzenie europejskiego szkolnictwa wyższego jest podstawową drogą do wspierania mobilności obywateli oraz nowych możliwości pracy oraz do ogólnego rozwoju kontynentu.
1999 - Deklaracja Bolońska (29 państw w tym Polska)
Określono następujące cele:
- wprowadzenie systemu "łatwo czytelnych" i porównywalnych stopni (dyplomów),
- wprowadzenie studiów dwustopniowych,
- wprowadzenie punktowego systemu rozliczania osiągnięć studentów (ECTS),
- usuwanie przeszkód ograniczających mobilność studentów i pracowników,
- współdziałanie w zakresie zapewniania jakości kształcenia,
- propagowanie problematyki europejskiej w kształceniu.
2001 - Komunikat Paryski (33 państwa)
Uczenie się przez całe życie jest podstawowym elementem Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. W Europie zbudowanej na społeczeństwie i gospodarce opartej na wiedzy, strategie LLL (LifeLong Learning) są niezbędne, aby skutecznie zmierzyć się z wyzwaniami związanymi z konkurencyjnością, nowymi technologiami oraz aby poprawić spójność społeczeństwa, równość szans i jakość życia.
2003 - Komunikat Berliński (40 państw)
Uznający znaczenie badań jako integralnej części szkolnictwa wyższego, przyjęto 2 cele:
- rozszerzenie systemu studiów o trzeci stopień - studia doktoranckie,
- wzmocnienie współpracy w ramach Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego i Europejskiej Przestrzeni Badawczej.
2005 - Komunikat z Bergen (45 państw)
Wskazano następujące priorytety działań na kolejne lata:
- rozwój studiów doktoranckich oraz powiązanie sektora szkolnictwa wyższego z sektorem badań,
- zapewnienie dostępności do studiów szczególnie studentom z grup o niższym statusie społecznym,
- usuwanie barier w mobilności poprzez m.in. akceptację pełnego uznawania okresu studiów zrealizowanego w uczelni partnerskiej,
- przyjęto dwa istotne dokumenty tj. standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości kształcenia oraz ramę kwalifikacji EOSW.
2007 - Komunikat Londyński (46 państw)
Przyjęto jako priorytety do 2009 roku:
- dalszą likwidację przeszkód w rozwoju mobilności,
- tworzenie krajowych strategii w zakresie wymiaru społecznego szkolnictwa wyższego,
- opracowanie baz danych w zakresie mobilności oraz wymiaru społecznego,
- zwrócenie uwagi na zatrudnialność absolwentów w odniesieniu do każdego z trzech cykli kształcenia;
- szeroką promocję założeń Procesu Bolońskiego w innych częściach świata.
2009 - Komunikat z Leuven
Wdrożenie polityki w zakresie uczenia się przez całe życie wymaga partnerstwa między władzami publicznymi, instytucjami Szkolnictwa Wyższego, studentami, pracodawcami i pracobiorcami. European Universities Charter on Lifelong Learning opracowana przez European University Association stanowi pożyteczny bodziec do tworzenia takich partnerstw. Skuteczna polityka LLL podstawowe zasady i procedury uznawania osiągnięć dotychczasowego uczenia się w oparciu o efekty uczenia się bez względu na to gdzie wiedza, umiejętności oraz inne kompetencje zostały nabyte na drodze formalnej, nieformalnej czy pozaformalnej. Należy zadbać o odpowiednie struktury organizacyjne oraz finansowanie. Rozwój ram kwalifikacji jest ważnym krokiem w kierunku wdrożenia uczenia się przez całe życie. Ostateczny termin wdrożenia Ram Kwalifikacji ma nastąpić do 2012 roku. Niezbędna jest koordynacja działań dotyczących Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego oraz Ram Kwalifikacji dla Uczenia się przez całe życie.
2010 - Komunikat z Wiednia (47 państw)
Podtrzymano ustalenia z poprzednich konferencji i podkreślono potrzebę kontynuacji działań związanych z realizacją założeń Procesu Bolońskiego.
Państwa uczestniczące w Procesie Bolońskim
Obecnie w PB uczestniczy 47 krajów:
Albania, Andora, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Gruzja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Kazachstan,Lichtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Mołdawia, Macedonia, Malta, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Ukraina, Watykan, Węgry, Wielka Brytania, Włochy
Proces Boloński - zadania
- mobilność studentów i pracowników uczelni
- kształtowanie postaw sprzyjających powstawaniu wspólnoty europejczyków
- porównywalność kwalifikacji/dyplomów
- podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego w świecie (różnorodność programowa i instytucjonalna)
- dostosowanie kształcenia w poszczególnych krajach do potrzeb rynku pracy unii europejskiej
- zapewnienie jakości kształcenia w szkołach wyższych
Proces Boloński - narzędzia
- studia wielostopniowe
- system akumulacji i transferu osiągnięć - ECTS
- suplement do dyplomu
- akredytacja europejska
- ramy kwalifikacji
Punkty ECTS jako narzędzia Procesu Bolońskiego
Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów - ECTS
ECTS jest narzędziem pomocnym przy opracowywaniu, opisywaniu i realizacji programów studiów oraz przy przyznawaniu kwalifikacji akademickich. Wykorzystanie ECTS w połączeniu z ramami kwalifikacji, które opierają się na efektach kształcenia/uczenia się, sprawia, że programy studiów i kwalifikacje stają się bardziej czytelne, co z kolei ułatwia uznawanie kwalifikacji. ECTS może być stosowany w odniesieniu do wszystkich programów studiów, bez względu na ich rodzaj, formę (stacjonarne, niestacjonarne) oraz warunki kształcenia (formalne, nieformalne, incydentalne).
Punkty ECTS odzwierciedlają nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych w programie efektów kształcenia/uczenia się. Efekty kształcenia/uczenia się określają, co student powinien wiedzieć, rozumieć i potrafić zrobić po pomyślnym zakończeniu procesu kształcenia. Odnoszą się one do deskryptorów poziomów w Krajowych i Europejskich Ramach Kwalifikacji.
Nakład pracy określa czas, jakiego przeciętny student potrzebuje, aby zaliczyć wszystkie zajęcia ujęte w planie i programie studiów (takie jak wykłady, seminaria, projekty, zajęcia praktyczne, samodzielna nauka i egzaminy) i uzyskać założone dla tego programu efekty kształcenia/uczenia się.
Nakład pracy studenta:- Uczęszczanie na wykłady
- Udział w seminariach, laboratoriach, ćwiczeniach
- Pisanie różnych opracowań
- Przygotowanie projektów
- Samodzielna nauka
- Egzaminy
- Etc.
Zasady przyporządkowania punktów ECTS
- Nie można przypisać punktów przedmiotowi, jeśli nie zostały zdefiniowane efekty uczenia się.
- Student może otrzymać punkty jedynie po sprawdzeniu, czy osiągnął zakładane efekty.
- Miernikiem efektów uczenia się, do obliczenia punktów ECTS, jest nakład pracy przeciętnego studenta potrzebny do uzyskania założonych efektów.
Jak przyporządkowywać punkty ECTS?
- Punkty przyporządkowuje się wszystkim komponentom programu studiów:
a. Moduły
b. Przedmioty
c. Praktyki
d. Praca dyplomowa
e. Badania naukowe
f. Etc. - Weryfikacja przyporządkowania punktów na podstawie ankiet wśród studentów
- Korekta przyporządkowania punktów ECTS
Przykładowy opis przedmiotu na studiach humanistycznych - „Wstęp do nauki o literaturze"
Student:
- uzyskuje podstawową wiedzę na temat: miejsca nauki o literaturze w obszarze nauk humanistycznych; związków nauki o literaturze z innymi dziedzinami wiedzy (językoznawstwo, filozofia, socjologia, psychologia, kulturoznawstwo i In.); podstawowych pojęć literaturoznawczych (epoka, prąd, gatunek, konwencja, autor, utwór, odbiorca itp.); dziejów badań nad literaturą (starożytność, doktryny klasycystyczne, wiek XIX, główne kierunki w badaniach literackich w wieku XX i XXI); aktualnej sytuacji literaturoznawstwa w Polsce i za granicą;
- rozumie: znaczenie badań nad literaturą w naukach humanistycznych i w kulturze ogólnej; specyfikę badań literackich; istotę związków między literaturą a innymi zjawiskami kulturowymi; różnicę między profesjonalnym a amatorskim podejściem do literatury;
- posiada umiejętność: czytania ze zrozumieniem prac naukowych z zakresu literaturoznawstwa, streszczenia ich i komentowania; prawidłowego posługiwania się podstawowymi pojęciami i terminami z zakresu literaturoznawstwa; konstruowania dłuższej wypowiedzi ustnej w formie indywidualnej prezentacji i/lub głosu w dyskusji; gromadzenia i wykorzystywania informacji naukowej; systematyzowania wiedzy szczegółowej; porównywania różnych koncepcji teoretycznych; rekapitulowania i podsumowywania dyskusji, wyciągania wniosków; pracy w grupie.
Efekty kształcenia/uczenia się a ECTS
Punkty ECTS przypisywane są bezpośrednio efektom uczenia się/kształcenia. Liczba punktów ECTS, wymiar liczbowy ECTS uzależniony jest od całkowitego nakładu pracy potrzebnego do ich osiągnięcia w warunkach kształcenia formalnego.
System zapewnienia jakości kształcenia dba oraz zapewnia osiągnięcie przez absolwenta założonych, zapisanych w programie studiów efektów kształcenia. Uczelnia musi wykazać, że absolwent osiąga założone efekty kształcenia.
Program studiów jest definiowany przez efekty kształcenia czyli przez wiedzę, umiejętności i postawy absolwenta a nie przez „treści programowe".
W systemie „zorientowanym na studenta" przy projektowaniu programu studiów należy zwrócić uwagę na równomierne rozłożenie wysiłku studenta za pomocą równej liczby punktów ECTS - 30/semestr.